نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در سخنرانی اخیر خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: «ایران موجودیت کشورش را تهدید می‌کند.» او ایران را به ضدیت سازمان یافته با یهودیان متهم کرد و رئیس جمهور جدید ایران را «گرگی در لباس می‌ش» خواند.
اما یکی از گروه‌هایی که چنین ادعاهایی را رد می‌کند، جامعهٔ بزرگ ایرانیان یهودی‌ست؛ یادآور رابطهٔ طولانی فرهنگ ایرانیان و یهودیت که به موازی وخیم‌تر شدن مناقشهٔ هسته‌ای حکومت ایران، وضعیت آنان نیز بغرنج‌تر می‌شود.
امروزه کمتر از سی‌هزار یهودی، در مقایسه با دههٔ چهل شمسی، که جمعیت آنان بیش از صد هزار نفر بود، در ایران زندگی می‌کنند. با این حال در کنار یک دورهٔ گسترده مهاجرت پس از انقلاب و بنیان گذاری جمهوری اسلامی در ایران، تعداد آنان ثابت مانده است و کماکان بزرگ‌ترین جامعهٔ یهودی خارج از اسرائیل را در خاورمیانه تشکیل می‌دهند.
گزارش وزارت امور خارجه] امریکا [در مورد آزادی مذاهب در دنیا، که اخیراً منتشر شده، می‌گوید: «اظهارات یهود ستیزانهٔ برخی از مسئولان حکومت ایران باعث شده که جامعهٔ یهودیان این کشور در محیط خصمانه‌ای قرار بگیرند.» اما این گزارش اضافه می‌کند: «به استثنای پاره‌ای موارد، حکومت ایران مداخله یا اعمال محدودیت کمی در مورد امور مذهبی یهودیان اعمال می‌کند؛ اگر چه جامعهٔ ایرانیان یهودی تبعیض رسمی را تجربه می‌کند.»
این اشاره‌ها معمولاً منع اشتغال یهودیان در مشاغل دولتی یا محرومیت آنان از ورود به دانشگاه‌های دولتی را شامل می‌شود. اما یهودیان در این‌جا آزادانه امکان به جا آوردن مناسک مذهبی‌خود را دارند، و هم‌چنین می‌توانند ایران را ترک کنند در نتیجه آنان که مانده‌اند به دلیل خواست خودشان است، نه اینکه مجبور باشند. در واقع آن‌هایی که ایران را ترک می‌کنند، به اختیار و تصمیم خود به این کار مبادرت می‌کنند و اجباری برای این موضوع در کار نیست.
بعضی از ایرانیان یهودی که عمد‌تاً به ایالات متحدهٔ امریکا یا اسرائیل مهاجرت کرده‌اند، از فشار‌های اعمالی بر خود در زمان حضور در کشور برای تغییر دین خود به اسلام و یا سایر اشکال آزار یا بدرفتاری حکایت می‌کنند. هم‌چنین عد‌هٔ زیادی از اینکه نمی‌توانند از اقوام خود در خارج از کشور، به ویژه در اسرائیل دیدن کنند، شکایت می‌نمایند.
البته چندین فعال یهودی در روز‌های پس از انقلاب در ایران اعدام شدند و در چندین پرونده، ایرانیان یهودی به اتهام جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شدند؛ با این حال به تدریج از چنین مواردی کاسته شده است.
رنجش از حرف‌های نتانیاهو
اعضای جامعهٔ ایرانیان یهودی می‌گویند، اتهامات اسرائیل، هم‌چون ادعای اخیر خنثی کردن طرح تروریستی ایران در تل‌آویو و ادعای اینکه ایران در تلاش برای ساختن سلاح‌های اتمی برای استفاده علیه اسرائیل است، رابطهٔ جمهوری اسلامی با یهودیت و جمعیت یهودیان را تخریب می‌کند.
هشدار‌های نتانیاهو و پرسش‌های مداوم در مورد اینکه آیا حکومت ایران هولوکاست را به رسمیت می‌شناسد، سایهٔ منفی بر ایران می‌تاباند؛ آن هم درست چند روز پس از گفتگوی تلفنی تاریخی بین حسن روحانی، رئیس جمهور جدید ایران و پرزیدنت اوباما به عنوان نشانه‌ای از آغاز فصل جدیدی از روابط بین تهران و واشنگتن.
رهبران اسرائیل عملاً مخالف گرم شدن روابط بین امریکا و ایران هستند، اما یهودیان این‌جا، همراه با اکثریت ایرانیان، باور دارند، بهبود رابطه با امریکا می‌تواند باعث رفع تحریم‌های بین المللی و کاهش فشار بر این کشور که به واسطهٔ متهم کردن این کشور به تلاش برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای وجود دارد، شود.
همایون سامیه، رئیس انجمن کمیلیان ایران، در گفتگویی گفت: «تبریک سال نوی عبری توسط روحانی و جواد ظریف، وزیر امور خارجه، که در ماه گذشته با پست آن در فیسبوک و تویی‌تر صورت گرفت، تعاملی دوستانه‌تر با یهودیان جهان از سوی بخشی از رهبری ایران بود.» او بین منش روحانی و محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق، تفاوت قائل شد.
سامیه گفت «در دورهٔ احمدی‌نژاد، به دلیل نفی هولوکاست، بعضی از فعالان یهودی، در این‌جا مشکل داشتند و ما اکنون می‌بینیم که دیدگاه روحانی متفاوت است. ما امیدواریم که دشواری‌های سابق را پشت سر گذاشته باشیم «.
برای بیش از یک سده، از زمان سلسلهٔ قاجار، در قرن نوزدهم میلادی، یهودیان در پارلمان ایران نماینده داشته‌اند، اما به ندرت ایرانیان یهودی وارد سیاست شده‌اند؛ حتی زمانی‌که حکومت آن‌ها را از این کار منع نکرده بود.
سیامک مره صدق، تنها نمایندهٔ یهودی مجلس ایران، گفته است: «ما در این کشور مستاجر نیستیم، ما ایرانی هستیم و بیش از سی‌قرن است که در این‌جا هستیم.» مره صدق به عنوان عضو هیات همراه روحانی، اخیراً همراه او به سازمان ملل متحد سفر کرده بود.
مره صادق در دفترش در بیمارستان دکتر سپیر، یکی از قدیمی‌‌ترین مراکز درمانی در تهران، انتقادات دولت اسرائیل و دیگران را مبنی بر اینکه حضور او در هیات اعزامی ایران به نیویورک تنها محض نشان دادن ضد یهودی بودن سیستم سیاسی ایران است، گفت: «به عنوان یک عضو مجلس این وظیفهٔ من است که منافع همهٔ ایرانیان را در نظر بگیرم، نه فقط یهودیان را «.
حمایت از میهنشان
رهبران جامعه می‌گویند، یهودیان در این‌جا پس از انقلاب بیشتر مذهبی شده‌اند؛ شصت کنیسهٔ فعال در اقصی نقاط ایران دارند که دوازده عدد آن‌ها تنها در تهران فعال است و موعظه‌ها و کلاس‌های مطالعات مذهبیشان با مشارکتی فعال همراه است. البته گرایشات مذهبی مورد اشاره، شامل پذیرفتن صهیونیزم یا مهاجرت به اسرائیل نمی‌شود.
هارون ساکتی، مالک یک لباس فروشی در اصفهان، گفت: «بین ما به عنوان یهودی و اسرائیل فرق است.» او ادامه داد: «ما خود را ایرانی یهودی می‌دانیم و این ابداً هیچ ربطی به موضوع اسرائیل ندارد؛ این کشوریست که ما به آن عشق می‌ورزیم.»
ایرانیان یهودی معمولاً به این نکته اشاره می‌کنند که به غیر از اعتقادات مذهبیشان، تفاوت فرهنگی خاصی بین آنان و سایر ایرانیان وجود ندارد؛ مثلاً در تاپو، یکی از سه رستوران یهودی در تهران، نهار کباب کوبیده و قورمه سبزی که از غذاهای شناخته شدهٔ ایرانی‌ست، سرو می‌شود.
داوود شومر، شخصی که مدیریت این رستوران را در طول روز بر عهده دارد، می‌گوید: «غذای ما دقیقاً همان چیزی است که سایر ایرانیان می‌خورند، هیچ تفاوت خاصی نیست جز اینکه گوشت مورد استفادهٔ ما کاشر (کوشر) است «.
نویسنده: جیسون رضائیان
مترجم: مصطفی رحمانی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر